Biri varıymış, biri yoxuymuş, bir padşah varıymış. Bunun varının, dövlətinin həddi-hesabı yoxuymuş, lap harunluq1 eləyirmiş. Bir gün padşah vəzirini hüzuruna çağırıb deyib:
– Vəzir, bilirsənmi nə var?
– Qibleyi-aləm sağ olsun, xeyr, bilmirəm.

Bir kişiynən bir arvad varıymış. Arvadın adı Hillilim, kişinin adı Güllülüm iymiş. Bunların aman-zaman gözlərinin işığı bircə qızları varıymış. Qızlarını gəlin köçürüblərmiş, amma çoxdanıymış ki, ondan xəbərləri yoxuymuş.
Qızın dədəsi bir gün arvadına deyir:
– Ay Hillilim, qızımızı köçürdük getdi, amma heç bilmirik necə dolanır, gəl bir gün gedək görək başına nə iş gəlib, necədi.

Bir gün babam atını minib şəhərdən kəndə gəlirmiş, atı inciməsin deyin elə qantarğanı buraxıb atı yavaş-yavaş sürürmüş, bir də baxır ki, axşam qarannığı düşür, kəndə hələ çox qalıb, atı nə qədər dəhmərriyir bərk sürə, görür yenə evə çatmayacaq. Bir də eşidir ki, qabaqdan səs-küy gəlir, çalmaq, oynamaq səsi də getdikcə artır. Babam fikirləşir ki, ay gidi, bura keyf məclisinə oxşayır, elə yaxşı oldu, gedərəm ora, heç olmasa məni yanlarına qoymasalar da, onların hiyəninə çəkilib bir kənarda yataram, sabah açılanda durub yola düşərəm. Elə kişi bu fikirnən gedirmiş, bir də görür ki, onu öz adıynan çağırırlar. Özözünə deyir: “Bunlar kimdisə məni tanıyırlar”. Odu ki, ürəklənib onların yanına gedir. Görür ki, pəh, burda bir vurhavur var, bir hayküy var, elə bil qiyamət qopur. Bir tərəfdə dirədöymə1 oynayırlar. O biri tərəfdə çalmaq, oxumaq, yemək, içmək, bir vur çatlasındı ki, gəl görəsən.
Bunlar babamı görən kimi o saat tez onu ortaya alıb o qədər oynadırlar, güldürürlər ki, az qalır kişi özünnən gedə. Sonra da babamı oturdub, qabağına ət, şirni tökürlər, bir az da ciblərinə doldururlar ki, evinə aparsın.

Həkan-həkan içində, qoz girdəkan içində, dəvə dəlləklik eylər, köhnə hamam içində.
Biri varıydı, biri yoxuydu, bir padşahnan vəzir varıydı. Padşah yaman darhövsələydi, amma vəzir ağıllı, səbirli, dünyagörmüş bir qocaydı. Bir gün padşah ovdan qayıdanda yolda bir qılçası axsaq, bir gözü kor qarıya rast gəldi. Qarıya yazığı gəldi, çağırıb ona pul vermək istədi.
Dedi:
– Ay qarı, buralarda nə gəzirsən, işin-peşən nədi?

Qədim əyyamlarda bir padşah varıymış. Bu padşah yaman əzazilmiş, Firon1 onun yanında heç nəymiş. Elə fikri-zikri qoşun hazırlamaq, adam öldürmək imiş. Padşah belə bir əmr veribmiş ki, üç-dörd yaşında uşağların hamısını yoxlasınlar, hansı uşağ zəyifdi, şikəstdi, elə ordaca öldürsünlər. Bir xeyli müddət padşah uşağları qırdırdı. Amma bu tədbir də onun acığının qabağını ala bilmədi. Padşah bu dəfə də fikirləşdi ki, düz-dünya doludu qoca-qoltaxnan; davada, qaça-qaçda əl-ayağa dolaşırlar. Əmr verdi ki, harda qoca arvad-kişi varsa, öldürsünlər. Həmən vilayətdə İmran adında bir cavan oğlan yaşayırdı. Onun gözünün ağı-qarası bircə qoca atası varıydı. İmran atasını o qədər çox istəyirdi ki, onun yerinə özü ölümə gedərdi. İmran qorxurdu ki, padşahın adamları gəlib onun atasını da öldürərlər. Odu ki, atasını götürüb şəhərdən çıxdı, gecəykən dağnan-daşnan gedib bir meşəyə çatdı. Bir bulağın yanında qaranlıq bir mağara tapdı, atasını mağarada gizlədib dedi:
– Ata, sən burda qal, mən hər üç günnən, beş günnən bir sənə yemək gətirib verərəm, təki sən padşah cəlladlarının əlinə düşməyəsən.

Deyirlər ki, qədim zamanlarda Bilbis1 şəhərində bir padşah varıymış.
Günlərin bir günündə bu padşah yatıb aləmi-röyada görür ki, İsfahan şəhərində bir hammalın Zəngi adında bir oğlu olacaq, uşağ on iki yaşına çatanda vurub onu öldürəcək. Padşah bu yuxunu görən kimi yerindən dik atılıb tez vəziri yanına çağırtdırır, dili tutula-tutula, təngnəfəs yuxunu ona söyləyib dedi:
– Vəzir, görəsən bu yuxu düzdürmü?

Biri varıymış, biri yoxuymuş, qədim zamanlarda bir padşah varıymış. Bu o qədər zülmkarmış ki, rəiyyət onun əlindən lap təngə gəlibmiş. Padşah öz tutduğu əməlləri bildiyinə görə həmişə camaatdan sayxın gəzərmiş. Başının ustünnən bir sərçə də uçanda elə bilərmiş ki, düşməndi.
Bütün fikri-zikri özünü qorumaqmış. Bir gün padşah yuxuda gördü ki, onu götürüb atdılar dəyirmanın boğazına. Qolu-qılçası qopub aralandı, bədəni də suda axa-axa getdi. Yuxudan ayılıb öz-özünə toxtax verdi ki, yəqin məni qara basır. Səhərisi gün gecə yatanda yenə həmən yuxunu gördü, bərk qorxdu. Sübh olcax vəzir-vəkili, bütün əyanları çağırıb yuxunu onlara söylədi. Yuxunu hərə bir cür yozdu. Axırda bütün rəmmalları çağırdılar. Qoca bir rəmmal fala baxıb dedi:
– Padşah sağ olsun, sənin taxt-tacın əlinnən çıxacax, özün də aləmdə rüsvay olacaxsan.
Padşah çox götür-qoydan sonra bu fikrə gəldi ki, taxt-tacdan əl çəkib bir qürbət ölkəyə getsin, bəlkə camaatın nəzərində rüsvay olmasın. Odu ki, arvadını, iki oğlunu götürüb bir gecə xəlvətcə qaçdı. Bunlar çox getdilər, az dayandılar, az gedib çox dayandılar, axırda bir meşəyə yetişdilər. Qarannıx qarışdığına görə meşədə qaldılar. Gecənin bir vaxtı bunların yanına bir kişi gəlib yalvardı ki, hal-qəziyyə bizim karvanımız bu yaxınlarda mənzil salıb, yanımızda bir həmli arvad var, ağrı çəkir, bizdən utanır, doğa bilmir. Arvadına izin ver o, doğana kimi gedib onun yanında otursun. Padşah razı oldu. Kişi arvadı götürüb karvana sarı getdi. Aradan xeyli keçdi. Padşah ha gözlədi, gördü arvad gəlmədi, axırda uşaqların əlinnən tutub arvadını çağırmağa getdi Nə qədər axtardısa, arvadını tapa bilmədi. Nə karvan? Nə arvad? Elə bil bunlar yuxuymuş.

Biri varıymış, biri yoxuymuş, bir kasıb qız varıymış. Bu qızın bir boyu-buxunu varıymış ki, lap pəhlivan kimi, özü də çox qoçax qızıymış. Gündə üç əppək para yeyib, üç kələf yarım da yun əyirərmiş. Elə ki, yeməyi bir gün az olurmuş, işləyə bilməzmiş, yaman gödəmbuliymiş. Günnərin birində bu qız üç əppəyi yeyir, amma parası çatmır. Odu ki, çıxıb damlarının üstünə qışqırıb ki, üçünü yedim, param vay, üçünü yedim, param vay. Elə bu hində bir tacir dəvə karvanıynan yolnan gedirmiş. Kişi qıza məəttəl qalıb qonum-qonşudan soruşur ki:
– Bu niyə belə eləyir?

Biri varıydı, biri yoxuydu, bir padşah varıydı. Bu padşah nə qədər arvad alırdısa, övladı olmurdu ki, olmurdu. Padşah bütün rəmçiləri, dərvişləri, həkimləri çağırmışdı ki, ona əlac eləsinlər. Heç biri bir əlac eləyə bilməmişdi. Padşah xüfətinnən heyva kimi sapsarı saralmışdı.
Bir gün yatmışdı, aləmi-röyada gördü kü, bir pirani qoca kişi başının üstündə dayanıb deyir:
– Ey padşah, sən kimi alsan övladın olmayacax, bircə İsfahan padşahının qızını alsan, ondan sənin bir övladın olacax.

Biri varıydı, biri yoxuydu, bir pinəçi varıydı. Bunun uşağı yoxuydu. Bir ər, bir arvad idilər. Bu kişi hər gün gün çıxanda durub gedərdi pinəçiliyinə, axşam gün batanda gələrdi evlərinə. Günlərin bir günü şər qarışan vaxtı pinəçiynən arvadı evdə oturub övlad dərdi çəkirdilər. Bir də gördülər ki, qapının ağzında bir qoca dərviş peyda oldu. Dərviş bir qəsidə oxuyurdu ki, adamın tükləri biz-biz olurdu. Kişi tez qapını açıb dərvişi evə apardı. Bir az söhbətdən sonra dərviş dedi:
– Yaman susamışam. Uşağı göndər bir cam su gətirsin. Ev yiyəsi dərvişdən bu sözü eşidən kimi rəngi-rufu qaçıb bir ah çəkdi.